*Photo: selfie với sếp của Viola Ventures, một top VC của Israel quản lý hơn 1 tỷ $ và đứng đằng sau các startup hàng đầu như Outbrain, Payoneer, SimilarWeb… Phía sau là các bạn khác trong chương trình MASHAV đến từ hơn 20 nước khác nhau.
Nhân dịp tháng 12 năm ngoái tôi đi Israel học về Startup Ecosystem, được thăm thú rất nhiều startup và VC, trường Đại học, Israel Innovation Authority… được nhắc đến trong quyển Startup Nation, cũng trong dịp tiền Giáng Sinh. Và thậm chí còn được viếng thăm cả hai nơi Chúa mất đi (Jerusalem) và nơi Chúa được sinh ra Bethlêhem. Tự ngẫm lại tôi thấy mình rất may mắn, lại được chương trình MASHAV của Bộ Ngoại giao Israel tài trợ nên vẫn cảm thấy mình đang mắc nợ vì từ khi về chưa làm được gì nhiều. Noel này tranh thủ viết một chút để lưu lại, chia sẻ cho bạn bè và đàn em, đóng góp một phần quảng bá Israel để cảm ơn đất nước Do Thái tuyệt vời này đã cho tôi rất nhiều bài học đáng giá. Sau đây là một số điểm, có dịp sẽ đào sâu viết chi tiết hơn nữa.
- Lịch sử 5000 năm bị truy đuổi, di cư du mục nhưng được thống nhất bới một niềm tin tôn giáo chung. VN có hơn 4000 năm, cũng thuộc loại già làng của thế giới nhưng thiếu sức mạnh thống nhất cả dân tộc, ba miền thậm chí còn kỳ thị tự phân biệt “miền tộc” lẫn nhau.
- Thủ đô đặt tại vùng đất thánh của thế giới. Jerusalem là thánh địa của ba tôn giáo lớn: Thiên chúa giáo, Hồi giáo, Do thái giáo. Nên sức mạnh và niềm tin tôn giáo hỗ trợ rất nhiều. Chắc chắn ko phải ngẫu nhiên điều này xảy ra. Chưa kể văn hoá tranh luận của người Do Thái được hình thành từ khi họ ngồi tụ lại để luận giải Thánh kinh từ hàng ngàn năm. VN ko có một tôn giáo cụ thể. Tuy là đạo Phật chiếm đa số nhưng mức độ mộ đạo và có lòng thành kiểu Phật tử thì thua xa người Thái, như kiểu hàng fake so với hàng thật. Thủ đô VN lại đặt cạnh đất nước là Trung tâm của thế giới, thế mới khổ
- Do di cư du mục nên nhân tài ở khắp nơi, hiện diện ở hàng chục nước, hàng trăm thành phố lớn, nói nhiều thứ tiếng, hiểu nhiều văn hoá, mạng lưới rất mạnh nên phát triển được nhiều global startup.
- Gần 1 triệu kỹ sư, nhà khoa học giỏi gốc Do Thái từ Nga di cư sang. Nên nhớ Nga từng là nước mạnh nhất thế giới về khoa học công nghệ, phóng tên lửa lên vũ trụ trước cả Mỹ. Xem như bộ não của Nga đã chuyển phần lớn sang Israel. VN có thể phần nào cũng đc đội ngũ giỏi về tech, khoa học tự nhiên. Nhưng một lượng khá lớn đã di cư sang… Mỹ.
- Bị bao vây bới cộng đồng các nước Hồi giáo thù địch nên lúc nào cũng phải cảnh giác, phát triển an ninh quốc phòng mà công nghệ luôn phải là yếu tố chủ đạo vì ko có nhiều quân và lợi thế địa thế. Đa số founder các startup tốt đều từ những đơn vị uy tín quân đội như 8200 ra. Nhiều startup của Israel đứng top trong mảng security.
- Đất nước ko có tài nguyên ngoài sa mạc, đất khô cằn và ánh sáng mặt trời nên startup rất thực tế. Các vấn đề họ giải quyết đều là nhu cầu cơ bản và thực tế nhất trong lĩnh vực họ tham gia. Do thoi quen hàng ngàn năm xử lý vấn đề với nguồn lực tối thiểu nên họ luôn tập trung vào những vấn đề, nhu cầu, tính năng cốt lõi nhất. Vô hình chung đây chính là lúc nào cũng theo Lean Startup, tạo ra MVP, một kiểu như nguyên tắc phát triển của growth-hacking bền vững. VN thì rừng vàng biển bạc, ko làm gì cũng sống được nên rất nhiều startup có đủ loại ý tưởng rất hay, nhưng… hầu hết KH ko xài vì ko có nhu cầu. Đa số những sp này đc hình thành từ nhu cầu… tự sướng của founder.
- Nhà nước hỗ trợ tối đa nên tạo ra một hệ sinh thái đầy đủ. Israel có 6-7000 startup thì có tới gần 300 incubator, accelerator, Vc. Một tỉ lệ rất cao khi cứ 100 startup có khoảng 5 tổ chức hỗ trợ. Số startup ở VN cũng cỡ Israel nhưng các tổ chức hỗ trợ chỉ 10-20. Nghĩa là 100 startup có dưới một nửa tổ chức hỗ trợ. Chưa nói đến chất lượng, chỉ số lượng đã thấy chưa đủ để lượng đổi thành chất.
- Israel giống như bộ não của thế giới (bên ngoài nước Mỹ), khi TQ là công xưởng của thế giới. Có hơn 300 tập đoàn lớn đặt trung tâm R&D ở đây nên nguồn vốn, nhân lực, công nghệ được cập nhật và tưới tắm cho hệ sinh thái phát triển tốt
Nếu bạn chưa đến Israel, hãy tìm mọi cách để đến đất nước này. Cho dù bạn là một startup founder, học sinh trung học hay sinh viên muốn đi du học cao học về khoa học công nghệ, nông nghiệp, tài chính, giáo dục… Hay chỉ đơn thuần là một người muốn phát triển bản thân, một người theo đạo. Chắc chắn chuyến đi sẽ đáng giá từng giờ trải nghiệm và tìm ra một góc cách tư duy của người Do Thái.
Cuối cùng, cập nhật là Israel nay ko còn muốn định vị mình là Startup Nation nữa. Họ quyết tâm trở thành Scale Up Nation! Bạn biết tại sao ko?